Tuğla Üretimi Esnasında Ürünü Şekillendirme
Hazırlama aşamasında tuğla üretimi için uygun, plastik bir yapıya getirilmiş hamura çeşitli yöntemler kullanılarak şekil verilir ve ara ürün olan pişmemiş tuğla halini alır. Şekillendirme işlemi kalıplama, presleme veya ekstrüzyon ile yapılabilir. İnşaatlarda kullanılan tuğlalarda en yaygın yöntem olan ekstrüzyon yöntemi kullanılırken, dekoratif amaçlı kullanılan harman tuğlalarında kalıplama yöntemi kullanılır. Presleme ise daha çok kiremit üretiminde kullanılan bir yöntemdir.
Yatay veya düşey delikli inşaat tuğlaların üretildiği ekstrüzyon yönteminde, tuğla üretimi için hazırlanan hamur ekstrüzyon makinasına konularak yüksek basınçla önceden hazırlanmış, belli boyutlardaki kalıplara basılır. Kalıptan geçen hamurlar makinadan boyuna uzun, yekpare bir halde çıkar ve tel testerelerle eşit parçalara kesilir.
Tuğla Üretimi – Kurutma
Daha önceden şekillendirmeye uygun bir hale getirmek için su katılmış olan kilin şekil verildikten sonra bu su ve nemden arındırılarak sertleşmesi için kurutma işlemi yapılır. Doğal ve suni kurutma olmak üzere iki yöntemi vardır.
- Türkiye’de -iklimin de elverişli olması sebebiyle- tuğla üretimi esnasında yaygın olarak kullanılan kurutma yöntemi doğal kurutmadır. Ekstrüzyon makinesinden çıkıp kesilen yaş tuğlalar kurutma sehpalarına dizilerek açık veya kapalı geniş alanlara konur ve kurumaya bırakılır.
- Suni kurutma ise yaş tuğlanın doğal yollara başvurulmadan, özel kurutma odaları vasıtasıyla kapalı alanda hızlıca kurutulması yöntemidir. Tuğlalara önce az sıcaklıkta yüksek buhar basıncı verilir, ardından basınç azaltılarak sıcaklık arttırılır. Bu sayede suyun kilden buharlaşarak çıkması sağlanır.
- Ekonomik açıdan doğal kurutma, suni kurutmanın aksine ekstra bir yatırım ve enerji sarfiyatı gerektirmediği için daha az maliyetlidir. Fakat bu yöntemde de kurutma çok uzun sürmekte, kurutma kalitesi hava şartlarına bağlı olarak değişkenlik göstermekte ve tuğlaların kurutma sehpalarına tek tek dizilmesi işlemi işçilik maliyetini arttırmaktadır.
Tuğla Üretimi Son Aşaması – Pişirme
Tuğla üretimi için en son aşama pişirmedir. Kurutma esnasında su kaybeden kilin boyutları küçülür. Pişirme işleminde ise bu küçülen kil çok yüksek ısılara (yaklaşık 900-1000 °C) maruz kaldığından materyal özellikleri tamamen değişir. Yumuşaklığını ve esnekliğini kaybederek sert ve mukavemeti yüksek bir madde halini alır. Rengi ise kilin içinde bulunan organik maddeler 300 °C’de tamamen yandığından kızıl bir tona bürünür.
Pişirme işleminin de aşağıda görüldüğü üzere beş farklı aşaması vardır:
- Doldurma
- Isınma
- Pişme
- Soğuma
- Boşaltma
Pişirme için kullanılan farklı fırın sistemleri bulunur. Türkiye’de açık ara en yaygın kullanılan fırın sistemi Hoffmann fırın sistemidir. İkinci olarak en yaygın bulunan ise tünel fırın sistemidir. Ayrıca ülkemizde yaklaşık 20 farklı fabrikada da Hoffmann ve tünel fırın sistemlerinin bir melezi olan kemer tünel fırınıyla pişirme işlemi yapılmaktadır.